Кедраў-Зіхман Оскар Карлавіч (1885–1964) – вучоны ў галіне аграхіміі. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1931), акадэмік ВАСГНІЛ (1935), акадэмік Акадэміі сельскагаспадарчых навук БССР (1957–1961), доктар сельскагаспадарчых навук (1934), доктар хімічных навук (1936), прафесар (1923). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1940).
Працамі першага перыяду навуковай дзейнасці Оскара Карловіча ў Горацкім сельскагаспадарчым інстытуце быў пакладзены пачатак аграхімічным даследаванням у БССР і намечаны галоўныя напрамкі навуковых распрацовак у галіне аграхіміі і прымянення ўгнаенняў у рэспубліцы. Найважнейшыя з іх: хімізм глеб, глебавая кіслотнасць, вапнаванне дзярнова-падзолістых глеб з мэтай павышэння іх урадлівасці. Вялікае практычнае значэнне мела даследаванне О. К. Кедрава-Зіхмана па вывучэнні ўплыву на расліны розных суадносін паміж кальцыем і магніем. Было ўстаноўлена, што высокае ўтрыманне магнію ў вапнавых угнаеннях не толькі не шкодзіла раслінам, але, наадварот, для большасці з іх (бабовыя травы, карняплоды, алейныя культуры і інш.) спрыяльна ўплывала на іх развіццё. Гэта спрыяла шырокаму ўжыванню на палях калгасаў і саўгасаў даламітавай мукі, даламітызаваным вапнякам і магнійзмяшчальным адходам прамысловасці.
Распрацоўваючы тэарэтычныя асновы вапнавання глеб у міжваенны перыяд, А. К. Кедраў-Зіхман разам з супрацоўнікамі выканаў шэраг даследаванняў, прысвечаных пытанням адносін розных сельскагаспадарчых раслін да глебавай кіслотнасці і да складу паглынутых катыёнаў. У выніку гэтых даследаванняў былі створаны навуковыя асновы ўліку біялагічных асаблівасцей асобных культур пры вапнаванні глебы. Было ўстаноўлена, што шляхам увядзення пры вапнаванні ў паглынальны комплекс мала насычаных падставамі падзолістых глеб, акрамя кальцыя, і іншых катыёнаў (магнію, натрыю, калію, амонію) можна не толькі аслабіць адмоўнае, але і значна ўзмацніць станоўчае дзеянне вапны пры апрацоўцы многіх сельскагаспадарчых раслін. Вынікі гэтых работ былі даложаны А. К. Кедравам-Зіхманам на III Міжнародным кангрэсе глебазнаўцаў у Англіі ў 1935 годзе.
Адмысловае месца ў даследчай працы О. К. Кедрова-Зіхмана займаў пытанне выяўлення запасаў розных матэрыялаў, якія маглі быць скарыстаны для вапнавання глебы. Былі вывучаны новыя, шырока распаўсюджаныя ў еўрапейскай частцы нечарназёмнай паласы СССР вапнавыя пароды (вапнавыя туфы, торфатуфы, азёрная вапна, мергель і інш.), а таксама вапнавыя адходы прамысловасці. Удакладнены характар прымяняліся перш за формаў – гашанай вапны, мелу, вапнавай мукі; распрацаваны рэкамендацыі іх эфектыўнага выкарыстання. У час Вялікай Айчыннай вайны у кастрычніку 1941 г. Оскар Карловіч у складзе ВАСГНІЛ быў эвакуіраваны ў г. Омск. У гэты перыяд ён прымаў актыўны ўдзел у распрацоўцы мерапрыемстваў па прымяненні ўгнаенняў у сельскай гаспадарцы, аказваў метадычную і практычную дапамогу калгасам і саўгасам Омскай вобласці Беларускай ССР у іх ажыццяўленні. Па заданні ВАСГНІЛ А. К. Кедраў-Зіхман выязджаў на Далёкі Усход і Сахалін для аказання дапамогі навукова-даследчым установам у перабудове працы ў дачыненні да ўмоў ваеннага часу. У пасляваенны перыяд ім былі працягнуты даследаванні па прымяненні вапнавых угнаенняў. Вялікая ўвага надавалася вапнавым адходам прамысловасці - даламітавай пылу, дзындры магніевага ліцця, адыходам вапнавых кар'ераў і інш. У выніку гэтага шэраг адходаў, якія не ўжываліся раней, быў укаранёны ў практыку калгасаў і саўгасаў.
У даследаваннях О. К. Кедрава-Зіхмана значная ўвага надавалася вывучэнню ролі мікраэлементаў (бора, кобальту, малібдэна, цынку, марганцу і інш.), галоўным чынам, іх дзеянню на сельскагаспадарчыя расліны ва ўмовах вапнавання кіслых дзярнова-падзолістых глеб. Ім было ўстаноўлена, што пры вапнаванні глебы ў аднолькавых умовах па стаўленні да адных і тым жа раслінам дзеянне бора і магнію выяўляецца дадатна і аднанакіравана, што тлумачылася здольнасцю абодвух элементаў падвышаць утрыманне хларафіла, узмацняць фотасінтэз і назапашваць вугляводы ў раслінным арганізме. Дадатнае дзеянне бору і магнію выяўлялася таксама ў падвышаным назапашванні крухмалу ў клубнях бульбы, цукры ў карняплодах буракоў. Разам з тым ужыванне бору і магнію на фоне вапны істотна паляпшала біялагічныя якасці насення і гэтыя якасці перадаваліся па спадчыне на працягу шэрагу гадоў.
Адмысловая ўвага надавалася вывучэнню дадатнага дзеяння кобальту, паколькі ў той час існавала меркаванне, што ён не спрыяе падвышэнню ўраджайнасці раслін, а мае значэнне толькі ў вобласці медыцыны і жывёлагадоўлі. Было даказана, што на кіслых глебах ва ўмовах вапнавання кобальт аказвае дадатнае дзеянне на ўраджайнасць большасці сельскагаспадарчых раслін. Праца А. К. Кедрава-Зіхмана «Дзеянне кобальту на сельскагаспадарчыя расліны ў сувязі з вапнаваннем дзярнова-падзолістых глеб» (1955) была ўдастоена прэміі Акадэміі навук СССР, а вынікі даследавання ролі кобальту ў сілкаванні раслін былі дакладзены на Міжнароднай канферэнцыі па мірным выкарыстанні атамнай энергіі ў Жэневе ў 1955 годзе.
О. К. Кедраў-Зіхман прымаў актыўны ўдзел падрыхтоўцы навуковых кадраў. Ім заснавана навуковая школа тэарэтычных асноў і практычных аспектаў вапнавання кіслых глеб, выкарыстанні даламітаў для вапнавання, ужыванні мікраэлементаў на вапнаваных глебах. Пад кіраўніцтвам А. К. Кедрава-Зіхмана ў Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі, Сельскагаспадарчай акадэміі імя К. А. Ціміразева, АН БССР абаронена 40 кандыдацкіх і 6 доктарскіх дысертацый. Сярод яго вучняў можна адзначыць будучых свяцілаў навукі Г. І. Аболін, Р. Т. Вільдфлуша, М. А. Ягорава, Я. В. Пейве, В. І. Шэмпеля, С. С. Ярусава. Апублікаваў 10 манаграфій (за перыяд 1934–1957 гг.), 173 навуковыя артыкулы (за 1915–1959 гг.), 41 навукова-арганізацыйную і навукова-папулярную артыкулы.
Плённая навуковая дзейнасць А. К. Кедрава-Зіхмана была высока ацэнена Савецкім урадам – ён быў узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны» (1940), двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнам Леніна (1954), «За доблесную працу ў Вялікай Айчыне». Ганаровай граматай Вярхоўнага Савету БССР. Акрамя таго, у ліку яго ўзнагарод былі Вялікі сярэбраны і Малы залаты медалі ВДНГ СССР.
Вільдфлуш Роберт Цянісовіч (1906–1972). Доктар сельскагаспадарчых навук (1955), прафесар (1956), заслужаны дзеяч навукі БССР (1965).
Навуковец у галіне аграхіміі. Асноўныя работы па вывучэнні і распрацоўцы метадаў рацыянальнага выкарыстання ўгнаенняў. Даследаваў лакальны спосаб унясення асноўных угнаенняў на дзярнова-падзолістых суглінкавых глебах БССР. Да 1960 года асноўным напрамкам навуковых даследаванняў з'яўлялася вывучэнне ўплыву ўмоў харчавання на абмен рэчываў у раслінах і якасць ураджаю, распрацоўка сістэмы ўгнаення сельскагаспадарчых культур. З 1962 года ўпершыню ў Беларусі пад кіраўніцтвам Р.Ц. Вільдфлуша разгарнуліся фундаментальныя даследаванні па распрацоўцы фізіялагічных асноў і практычных аспектаў лакальнага ўнясення і перыядычных спосабаў унясення асноўнага мінеральнага ўгнаення пад розныя сельскагаспадарчыя культуры. У перыяд з 1957 па 1972 гады пры актыўным удзеле Р.Ц. Вільдфлуша былі абагульненыя дадзеныя па ўжыванні ўгнаенняў і падрыхтаваны да выдання 5 даведнікаў па ўгнаеннях і вапнаванні. Асабліва ў яго навуковай дзейнасці было ўмелае спалучэнне ў сваіх працах аграхіміі з біяхіміяй.
З'яўляецца стваральнікам навуковай школы ў галіне харчавання раслін і вывучэння рацыянальных спосабаў унясення мінеральных угнаенняў пад сельскагаспадарчыя культуры, якая сфарміравалася на кафедры аграхіміі Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі. Пад яго кіраўніцтвам абаронена 15 кандыдацкіх і 3 доктарскія дысертацыі. Узнагароджаны ордэнамі «Знак Пашаны» (1949), «Працоўнага Чырвонага Сцяга» (1961) і Леніна (1966), медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гадоў», адзначаны Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР (1965).
Шэмпель Віктар Іванавіч (1908–1975) – вучоны-аграхімік. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1950), акадэмік Акадэміі сельскагаспадарчых навук БССР (1957-1961), кандыдат сельскагаспадарчых навук (1937). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1968).
Навукова-даследчая дзейнасць В. І. Шэмпеля ў міжваенны перыяд была прысвечана, галоўным чынам, пытанням адшукання прыёмаў эфектыўнага прымянення мінеральных, арганічных угнаенняў і вапнавання ў сістэме правільных севазваротаў на дзярнова-падзолістых глебах БССР. Ім праводзіліся даследаванні, звязаныя з распрацоўкай тэорыі і практыкі вапнавання кіслых дзярнова-падзолістых глеб. У прыватнасці, пад уплывам класічных даследаванняў акадэміка К. К. Тэдройца аб глебавым паглынальным комплексе і складзе паглынутых основ, В. І. Шэмпелем праводзіліся даследаванні па высвятленні розных суадносін паміж кальцыем і магніем у глебавым паглынальным комплексе, якія ствараліся пры вапнаванні кіслых дзярнова-подзол на ход паступлення элементаў харчавання ў расліну. На падставе праведзеных даследаванняў ім была выяўлена станоўчая роля прымешак магнію ў складзе шэрагу вапнавых (даламітызаваных) парод, якія прымяняліся для мэт вапнавання. Па выніках навуковых даследаванняў У. І. Шэмпелем было напісана некалькі дзясяткаў прац, у тым ліку манаграфіі «Дзеянне вапны і вапнавагамагнезіальных сумесяў на ўраджай аўса і гароху на дынаміку глебавых працэсаў і на паступленне зольных элементаў у расліну» (1934), «Значэнне кальцыю і магнію пры вапнаванні цалінных глеб» (1939). Гэтымі даследаваннямі было ўстаноўлена вялікае значэнне магнію ў стварэнні спрыяльных умоў для атрымання высокіх ураджаяў сельскагаспадарчых культур на кіслых дзярнова-падзолістых глебах БССР пры іх вапнаванні.
У пасляваенныя гады навукова-даследчая праца В. І. Шэмпеля была накіравана на вывучэнне ўплыву розных сістэм угнаення і вапнаванні на павышэнне ўрадлівасці суглінкавых, слаба насычаных падставамі дзярнова-падзолістых глеб пры працяглым ужыванні іх у севазваротах з канюшынай. Даследаваннямі В. І. Шэмпеля было ўстаноўлена, што ранейшыя ўяўленні аб невысокай эфектыўнасці калійных угнаенняў на дзярнова-падзолістых суглінкавых глебах не абгрунтаваны. Пры вапнаванні іх рэзка выяўлялася падвышанае запатрабаванне ў каліі ва ўсіх без выключэння культур, высейваных пасля ўзворвання травянога пласта. На падставе сваіх даследаванняў В. І. Шэмпель першым у Савецкім Саюзе звярнуў увагу на выключнае значэнне калійных угнаенняў для нармальнага росту сельскагаспадарчых раслін пры павышэнні культуры земляробства. Гэта палажэнне было прызнана правільным вядучымі аграхімікамі СССР.
Нараўне з навукова-даследчай дзейнасцю В. І. Шэмпель вёў актыўную працу па ўкараненні ў вытворчасць атрыманых вынікаў даследаванняў, прапагандаваў дасягненні савецкай аграхіміі, выступаючы на шматлікіх семінарах, нарадах аграномаў, калгаснікаў, работнікаў саўгасаў. Вынікі даследаванняў шырока ўкараняліся таксама ў калгасах і саўгасах БССР. Навуковыя адкрыцці В. І. Шэмпеля былі выкарыстаны пры абмеркаванні праектнага задання па будаўніцтве Салігорскага калійнага камбіната і з'явіліся абгрунтаваннем для вызначэння аб'ёму вытворчасці калійных угнаенняў для БССР.
В. І. Шэмпель асабіста і ў сааўтарстве апублікаваў звыш 100 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфіі. У гады працы ў Інстытуце сацыялістычнай сельскай гаспадаркі АН БССР (у маі 1956 г. ён быў пераўтвораны ў БелНДІ земляробства Міністэрства сельскай гаспадаркі БССР) ён нямала надаваў часу падрыхтоўцы навуковых кадраў. Пад яго кіраўніцтвам 9 вучоных сталі кандыдатамі навук.
За вялікія заслугі ў развіцці сельскагаспадарчай навукі В. І. Шэмпель неаднаразова ганараваўся дзяржаўных узнагарод. Сярод іх ордэн «Знак Пашаны» (1944), два ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1949, 1958), ордэн Леніна (1966), ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі (1971), медаль «За працоўную доблесць» (1939), «За доблесць 1941–1945 гг.» (1945), юбілейны медаль «За доблесную працу. У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння У. І. Леніна» (1970), тры Ганаровыя граматы Вярхоўнага Савета БССР (1958, 1968, 1972). Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады БССР ад 23 снежня 1968 г. У. І. Шэмпелю было прысвоена ганаровае званне заслужанага дзеяча навукі БССР. За поспехі ў сацыялістычным будаўніцтве Галоўны камітэт Выставы дасягненняў народнай гаспадаркі СССР узнагародзіў Віктара Іванавіча двума сярэбранымі медалямі (1956, 1966) і двума залатымі (1967, 1971).
Сяргей Несцяровіч Іваноў, (1909-1995 гг.), Член-карэспандэнт АН БССР, доктар сельскагаспадарчых навук, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР, заслужаны дзеяч навукі БССР.
Сяргей Несцяровіч Іваноў унёс вялікі ўклад у вырашэнне фундаментальных і прыкладных праблем, ва ўдасканаленне метадалогіі аграхімічных даследаванняў. Развіваючы вучэнне К.К. Гедройца аб глебавым паглынальным комплексе, С.Н. Іваноў вывучаў залежнасць паглынальнай здольнасці глеб ад рэакцыі асяроддзя, роду і канцэнтрацыі катыёнаў.
Многія гады ён прысвяціў вывучэнню фасфатнага рэжыму глеб. У выніку шырокіх даследаванняў з ужываннем 32Р усталяваў шэраг заканамернасцяў, якія маюць тэарэтычнае і практычнае значэнне: прыроду сувязяў паглынутых фасфат-іёнаў глебамі, торфамі і глінамі; роля асноўных кампанентаў у паглынанні фасфат-іёнаў глебамі і торфамі; працэсы ператварэння, старэння і крышталізацыі злучэнняў, паглынутых фасфат-іёнаў у глебах, глінах і торфах.
На падставе вынікаў шматгадовых даследаванняў з ужываннем радыеактыўных ізатопаў 32Р, 45Са і 86Rb знойдзена матэматычная залежнасць паміж колькасцю фосфару і калію, якія паступілі ў расліну з угнаення, і зместам гэтых элементаў у глебе ў даступнай для раслін форме. У выніку быў распрацаваны новы біялагічны метад устанаўлення патрэбнасці раслін ва ўгнаеннях у залежнасці ад утрымання пажыўных рэчываў у глебе.
Сяргей Несцяровіч Іваноў удзяляў увагу і ўдасканаленню метадаў аграхімічных даследаванняў. Пад яго кіраўніцтвам распрацавана два метады вывучэння калійнага харчавання раслін - выкарыстанне 86Rb і 85Rb у якасці пазнакі калію. З выкарыстаннем гэтых метадаў у лабараторыі, якую ўзначальвае С.М. Івановым, упершыню пачалі вывучацца працэсы харчавання раслін, спажыванне імі пажыўных рэчываў з угнаенняў і з глебы ва ўмовах сумеснага дзеяння азоту, фосфару і калію. Гэта дазволіла праводзіць даследаванні харчавання раслін гэтымі элементамі на больш высокім тэарэтычным узроўні.
С.М. Івановым апублікавана звыш 150 навуковых прац, у ліку якіх «Фізіка-хімічны рэжым фасфатаў торфаў і дзярнова-падзолістых глеб», «Колькасныя заканамернасці харчавання раслін з угнаенняў на дзярнова-падзолістых глебах».
Ім падрыхтавана больш за 23 кандыдаты навук, сярод якіх Лапа В.В., Васілюк Г.В., Семяненка Н.М., Шагалава Э.Д., Хапкіна З.А., Шыдлоўскі С.Ф., Круглоў Л.В., Матвеева В.І., Шыман Л.А. і інш.
Плённая навуковая, адміністрацыйная і педагагічная дзейнасць С.М.Іванова адзначана многімі ўзнагародамі - двума ордэнамі «Знак Пашаны», медалём «За доблесную працу», Граматай і Ганаровай Граматай Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР, двума Ганаровымі Граматамі Міністэрства сельскай гаспадаркі.
Тамара Нікандраўна Кулакоўская, (1919–1986 гг.), Акадэмік ВАСГНІЛ, член-карэспандэнт АН БССР, член-карэспандэнт акадэміі сельскагаспадарчых навук ГДР, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі БССР, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР, Герой Сацыялістычнай Працы.
Тамара Нікандраўна Кулакоўская – выбітны вучоны ў галіне аграхіміі і глебазнаўства. Пад яе кіраўніцтвам распрацаваны метады прагнозу ўрадлівасці глеб і ўраджаяў сельскагаспадарчых культур, матэматычнага мадэлявання сістэм угнаення ў севазвароце, ацэнкі эфектыўнасці дзеяння мінеральных угнаенняў і комплекснай ацэнкі стану ўрадлівасці глеб.
Асаблівую ўвагу яна надае значэнню аграхімічнай сістэмы глебы ў харчаванні раслін, фарміраванне якой цесна звязана з грануламетрычным складам глебы, глебавым паглынальным комплексам, рэакцыяй глебавага асяроддзя, адзначана роля арганічнага рэчыва ў акумуляцыі і даступнасці раслінам пажыўных рэчываў. Вывучана дынаміка балансу пажыўных рэчываў у земляробстве рэспублікі; распрацаваны шэраг мадэляў - патрэбнасці ва ўгнаеннях па палях і гаспадарках, размеркавання угнаенняў, эфектыўнасці іх дзеяння з улікам умоў надвор'я.
Важнай заслугай Тамары Нікандраўны з'яўляецца развіццё новага напрамку аграхімічнай навукі – аптымізацыя комплексу аграхімічных уласцівасцей глеб і кіраванне працэсамі фарміравання ўрадлівасці з мэтай стварэння глеб, здольных забяспечыць стабільна высокія ўраджаі пры добрай якасці прадукцыі. Гэты напрамак знайшоў практычнае адлюстраванне ў дзяржаўных праграмах павышэння ўрадлівасці глеб Беларусі на 1976–1980 гг. і 1981–1985 гг., падрыхтаваных пад кіраўніцтвам і пры вялікім асабістым удзеле Т. Н. Кулакоўскай. Тут упершыню глебапаляпшаючым працам атрымалася надаць сістэмны, планава-кіраваны характар.
Т. М. Кулакоўская праводзіла вялікую працу па каардынацыі навуковых даследаванняў, выкананні комплексных распрацовак рознымі навуковымі ўстановамі. Пад яе кіраўніцтвам праводзіліся новыя кірункі даследаванняў, падрыхтоўка і публікацыя вынікаў комплексных распрацовак. Апошняе дзесяцігоддзе яна паспяхова ўзначальвала даследаванні вучоных Заходняга рэгіёну па праблемах пашыранага ўзнаўлення ўрадлівасці глеб і аптымізацыі аграхімічнай сістэмы харчавання раслін. Асноўныя вынікі гэтых работ апублікаваны ў кнігах «Навуковыя асновы прымянення ўгнаенняў у Беларускай ССР, Літоўскай ССР, Латвійскай ССР, Эстонскай ССР», «Стан і меры па ахове глеб у Заходнім рэгіёне», «Аптымальныя параметры ўрадлівасці глеб».
Даследаванні Т. Н. Кулакоўскай носяць шматпланавы характар, ёй апублікавана вялікая колькасць арыгінальных навуковых прац – больш за 400, у тым ліку і 4 манаграфіі. Стрыжнёвае пытанне яе даследаванняў і публікацый - павышэнне ўрадлівасці глеб і прадуктыўнасці земляробства ў рэспубліцы: «Аграхімічныя ўласцівасці глеб і іх значэнне ў рацыянальным выкарыстанні угнаенняў» (1965), «Ужыванне угнаенняў» (1970), «Глебава-аграхімічныя асновы атрымання высокіх ураджаяў» (1978).
Вялікую ўвагу Тамара Нікандраўна надавала падрыхтоўцы кадраў вышэйшай кваліфікацыі. Пад яе кіраўніцтвам прайшлі аспіранцкую падрыхтоўку і паспяхова абаранілі кандыдацкія дысертацыі 30 суіскальнікаў вучонай ступені (Багдзевіч І. М., Уладзімірава Э. Д., Корзун А. Г., Ачкоўская Л. В., Ульянчык В. І., Шаталава Р. В., Агеец В. Ю., Стэфанькіна Л.М., Галаваты С. Я. і інш.).
За вялікія заслугі ў развіцці аграхімічнай навукі, падрыхтоўцы навуковых кадраў і актыўны ўдзел у грамадскім жыцці рэспублікі Тамара Нікандраўна Кулакоўская ўдастоена звання Герой Сацыялістычнай Працы, узнагароджана ордэнамі Леніна, Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Працоўнага Чырвонага Сцяга, залатой і бронзавай медалямі ВДНГ СССР, удастоена звання лаўрэата Дзяржаўнай прэміі БССР, ёй прысвоена званне «Заслужаны дзеяч навукі БССР».
Іосіф Міхайлавіч Багдзевіч, (1937 г.н.), Акадэмік НАН Беларусі, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі, заслужаны работнік сельскай гаспадаркі РБ
І.М. Багдзевіч з'яўляецца вядомым вучоным у галіне аграхіміі і радыеэкалогіі. Ён паспяхова развівае навуковыя асновы эфектыўнага выкарыстання ўгнаенняў і кіравання ўрадлівасцю глеб, закладзеныя яго настаўнікамі - акадэмікамі І.С. Лупіновічам і Т.М. Кулакоўскай. Навуковыя працы Іосіфа Міхайлавіча прысвечаны вывучэнню залежнасці прадуктыўнасці сельскагаспадарчых культур ад аграхімічных уласцівасцей глеб, прымянення розных відаў угнаенняў і меліярантаў, балансу элементаў харчавання раслін, міграцыі радыенуклідаў у сістэме «глеба - расліна - прадукты харчавання». Ім абгрунтавана канцэпцыя рэгуляванага павышэння ўрадлівасці дзярнова-падзолістых глеб, распрацаваны аптымальныя параметры аграхімічных уласцівасцей глеб і шэраг практычных рэкамендацый па павышэнню ўрадлівасці глеб, эфектыўнасці ўгнаенняў і пераадоленню негатыўных наступстваў радыеактыўнага забруджвання глеб. У 1992 г., упершыню ў Беларусі, прапанавана адмовіцца ад правядзення рэкамендаваных асераднёных контрзахадаў па зонах забруджвання і перайсці да прынцыпаў індывідуальнага ўліку комплексу аграхімічных і радыелагічных уласцівасцяў кожнага поля. Устаноўлены тэарэтычна значныя колькасныя залежнасці міграцыі і паступленні радыенуклідаў у сельскагаспадарчыя культуры ад разнастайнасці асаблівасцей глеб, уключаючы грануламетрычны састаў, водны рэжым і аграхімічныя ўласцівасці. Праведзена дыферэнцыяцыя параметраў пераходу радыенуклідаў з глебы ў прадукцыю палявых культур і лугавой травы па грануламетрычным складзе, ступені кіслотнасці і зместу рухомых формаў калію ў глебах. Гэта дало магчымасць істотна павысіць дакладнасць прагнозаў і планаваць размяшчэнне культур па палях севазваротаў з улікам канчатковага выкарыстання прадукцыі: харчовыя мэты, фураж, прамысловая перапрацоўка.
На працягу многіх гадоў ён кіраваў работай дзвюх рэспубліканскіх комплексных навукова-тэхнічных праграм «Урадлівасць» і «Сельгасрадыялогія», каардынуючы работу 34 навуковых устаноў і Дзяржаўнай аграхімічнай службы Беларусі, а з 1984 г. узначальваў навукова-вытворчае аб'яднанне «Урадлівасць».
І.М. Багдзевіч - аўтар больш за 920 навуковых прац, у тым ліку 6 манаграфій, 35 аўтарскіх пасведчанняў на вынаходніцтвы. Вядуцца даследаванні па распрацоўцы ахоўных мер для змяншэння пераходу радыенуклідаў у сельскагаспадарчую прадукцыю на забруджанай тэрыторыі Беларусі пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Распрацаваны і выдадзены: «Методыка буйнамаштабнага аграхімічнага і радыяцыйнага абследавання глеб сельскагаспадарчых зямель Рэспублікі Беларусь» (2020); «Аграхімічная характарыстыка глеб сельскагаспадарчых зямель Рэспублікі Беларусь» (2017-2020, 2022); «Інструкцыя па вапнаванні кіслых глеб сельскагаспадарчых зямель» (2019); «Рэкамендацыі па вядзенні сельскагаспадарчай вытворчасці на тэрыторыі радыеактыўнага забруджвання Рэспублікі Беларусь на 2021-2025 гады» (2021).
Шмат увагі ўдзяляе падрыхтоўцы кадраў вышэйшай кваліфікацыі. Пад кіраўніцтвам І.М. Багдзевіча падрыхтавана і абаронена 4 доктарскія (Пірагоўская Г.В., Агеец В.Ю., Галаваты С.Я., Клебановіч Н.В.) і 12 кандыдацкіх дысертацый (сярод іх Барашэнка В.В., Волкава Н.Д., Рак М.В., Пуцяцін Ю.У., Германовіч Т.М., Цітова С.А., Тарасюк С.У.).
Паспяховая праца І.М. Багдзевіча неаднаразова адзначалася: Ганаровыя граматы Вярхоўнага савета БССР (1981, 1987), ганаровае званне «Заслужаны работнік сельскай гаспадаркі РБ» (1997), Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь (2002), Падзяка Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь (2003), Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь (2004).
Вільдфлуш Ігар Рабертавіч (нар. 1940) – вучоны ў галіне аграхіміі. Доктар сельскагаспадарчых навук (1995), прафесар (1998). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь (2003).
Упершыню ў Беларусі з выкарыстаннем метадаў фракцыянавання арганічных і мінеральных фасфатаў І. Р. Вільдфлуш даследаваў структуру фасфатнага фонду дзярнова-падзолістых аўтаморфных, забалочаных і эрадзіраваных дзярнова-падзолістых глеб, вывучыў ператварэнне формаў фосфарных угнаенняў у асноўных разнавіднасцях. стацыянарных доследах з угнаеннямі, уплыў вапнавання на фасфатны рэжым глебы і ператварэнне формаў фосфарных угнаенняў. Пытанні мінеральнага харчавання раслін ён даследаваў шляхам комплекснага прымянення макра-і мікраўгнаенняў у спалучэнні з біялагічнымі прэпаратамі і сродкамі аховы раслін.
І. Р. Вільдфлушам была створана навуковая аграхімічная школа па праблемах аптымізацыі фасфатнага рэжыму дзярнова-падзолістых глеб, даследаванню эфектыўнасці новых форм угнаенняў, бактэрыяльных дыязатрофных і фасфатмабілізуючых біяпрэпаратаў, рэгулятараў росту раслін, распрацоўцы энергазберагальнай тэхналогіі комплекснага прымянення ўгнаенняў і сродкаў аховы раслін пры апрацоўцы сельскагаспадарчых культур. Пад яго кіраўніцтвам было падрыхтавана 16 дысертацый, з іх 2 доктарскія і 14 кандыдацкіх.
Па выніках сваіх даследаванняў І. Р. Вільдфлуш апублікаваў 445 навуковых і навукова-метадычных работ, у тым ліку 38 кніг, 3 падручнікі, 20 навучальных дапаможнікаў, 7 манаграфій, 6 даведнікаў, 22 рэкамендацыі вытворчасці, а таксама шэраг навукова-папулярных кніг («Аграхімія ў пытаннях і адказах» і інш), 159 артыкулаў у навуковых часопісах СССР, Беларусі, Расіі, Польшчы і іншых краін, атрыманы патэнт на вынаходства.
У 2000 г. І. Р. Вільдфлуш быў абраны акадэмікам Беларускай інжынернай акадэміі, а ў 2009 г. - акадэмікам Міжнароднай акадэміі аграрнай адукацыі (Расія).
За цыкл падручнікаў і навучальных дапаможнікаў (8 работ) па аграхімічных дысцыплінах для студэнтаў ВНУ і навучэнцаў сярэдніх спецыяльных навучальных устаноў аграрнага профілю ў сааўтарстве ён быў удастоены Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь (2003). За цыкл навуковых работ у суаўтарстве «Шляхі павышэння эфектыўнасці мінеральных угнаенняў і якасці раслінаводчай прадукцыі» яму была прысуджана прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2006).
За шматгадовую плённую працу Ігар Рабертавіч неаднаразова ўзнагароджваўся Ганаровымі граматамі Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання Рэспублікі Беларусь, Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь, Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь, Вышэйшай атэсты; граматамі Прэзідыума Акадэміі аграрных навук Рэспублікі Беларусь, Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, рэктарата Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі; нагрудным знакам «Юбілейны медаль у гонар 80-годдзя Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі». У 2015 г. І. Р. Вільдфлуш быў удастоены медаля Францыска Скарыны. За значны ўклад у навуку і адукацыю ў 2016 г. яго імя было занесена ў «Кнігу славы Магілёўшчыны».
Віталь Вітальевіч Лапа, (1951 г.н.), Акадэмік НАН Беларусі, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі
Віталь Вітальевіч Лапа з'яўляецца адным з вядучых вучоных у галіне аграхіміі, актыўна развівае тэарэтычныя і практычныя пытанні па паляпшэнню мінеральнага харчавання раслін і прымянення ўгнаенняў у інтэнсіўных агратэхналогіях, унёс значны ўклад у распрацоўку сістэмы ўгнаення сельскагаспадарчых культур і ўкаранення яе ў сельскагаспадарчую вытворчасць Рэспублікі Беларусь.
Ім выкананы шматпланавыя аграхімічныя даследаванні па пытаннях фасфатнага рэжыму дзярнова-падзолістых і тарфяна-балотных глеб, ёмістасці паглынання фасфат-іёнаў і калію асноўнымі глебавымі рознасцямі рэспублікі, ацэнцы эфектыўнасці розных форм фосфарзмяшчальных угнаенняў на дзярнова-падзолістых суглінкавых і супяшчаных глебах.
В.В. Лапа абгрунтаваў канцэпцыю рэсурсазберагальнай сістэмы прымянення ўгнаенняў на аснове падтрымання і павышэння ўрадлівасці глеб. Пад яго кіраўніцтвам распрацавана і рэалізавана ў гаспадарках рэспублікі камп'ютарная сістэма па разліку планаў прымянення ўгнаенняў пад сельскагаспадарчыя культуры.
В.В. Лапа шмат увагі ўдзяляе аграхімічнаму абслугоўванню сельскай гаспадаркі рэспублікі. Пры яго непасрэдным удзеле распрацавана і рэкамендавана для ўкаранення ў Аграхімслужбу рэспублікі больш як 60 рэкамендацый, методык, інструкцый па павышэнню эфектыўнасці выкарыстання аграхімічных сродкаў. Ён адзін з аўтараў распрацоўкі навукова-метадычнага забеспячэння і фарміравання ў рэспубліцы аўтаматызаванага банка даных аграхімічных уласцівасцей глеб.
Віталь Вітальевіч – аўтар больш за 1050 навуковых прац, у тым ліку 17 кніг, 8 з якіх манаграфіі, 18 падручнікаў і навучальных дапаможнікаў, 2 даведнікі, 49 патэнтаў і аўтарскіх пасведчанняў Рэспублікі Беларусь. Выкананы вялікі цыкл работ па занальных сістэмах прымянення ўгнаенняў з улікам глебавых і аграхімічных фактараў. Распрацаваны і выдадзены: «Комплекс мерапрыемстваў па павышэнні ўрадлівасці і абароне ад дэградацый глеб сельскагаспадарчых зямель Рэспублікі Беларусь на 2021–2025 гады» (2021); «Даведнік аграхіміка» (2021); «Кадастравая ацэнка сельскагаспадарчых зямель сельскагаспадарчых арганізацый і сялянскіх (фермерскіх) гаспадарак: методыка, тэхналогія, практыка» (2019); «Атлас глеб сельскагаспадарчых земляў Рэспублікі Беларусь» (2017); «Глебы Рэспублікі Беларусь» (манаграфія, 2019); «Комплексныя мінеральныя ўгнаенні: распрацоўка, прымяненне, эфектыўнасць» (манаграфія); «Арганізацыйна-тэхналагічныя нарматывы вырошчвання збожжавых, зернебабовых, крупяных, кармавых і тэхнічных раслін (зборнік галіновых рэгламентаў)» (2022) і інш.
Пад кіраўніцтвам В.У. Лапы сфарміравана навуковая аграхімічная школа, падрыхтаваны і абаронены 1 доктарская (Босак В.М.) і 13 кандыдацкіх дысертацый, сярод іх Бараноўскі А.М., Тарасенка В.С., Блізнюк Н.А. і інш.
За вялікія заслугі ў развіцці аграхімічнай навукі У.В.Лапа ўзнагароджаны ордэнам Ф.Скарыны (2002), удастоены звання Лаўрэата Дзяржаўнай прэміі ў галіне навукі і тэхнікі Рэспублікі Беларусь за цыкл работ па стварэнню комплексу вучэбнай літаратуры па аграхіміі (2002).
